ଭାରତର ପଡ଼ୋଶୀ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ବାରମ୍ବାର ଭୂମିକମ୍ପ କାହିଁକି ତାଣ୍ଡବ ରଚାଇଥାଏ?
1 min read
ନନ୍ଦିଘୋଷ ବ୍ୟୁରୋ: ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ଜଲାଲାବାଦରେ ଘଟିଥିବା ୬ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ଯୋଗୁଁ ୮୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି । ଏବଂ ୨୫୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଆହତ ହୋଇଥିବା ସୂଚନା ମିଳିଛି । ଆଫଗାନିସ୍ତାନ-ପାକିସ୍ତାନ ଅଞ୍ଚଳ ଭୂମିକମ୍ପ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ। ତେବେ ଆପଣଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଆସୁଥିବ ବାରମ୍ବାର ଭାରତର ଏହି ସବୁ ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶ ଗୁଡ଼ିକରେ ଏତେ ମାତ୍ରାରେ ଭୁକମ୍ପ ଝଟକା କାହିଁକି ଲାଗିଥାଏ । ଏହାର କାରଣ କ’ଣ? ତେବେ ଆପଣଙ୍କୁ ଜଣାଉଛୁ କି ଗତ ୫ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ୩୦ ରୁ ଅଧିକ ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ୨ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି। ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଭୂମିକମ୍ପ ହେବାର ୩ଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ କ’ଣ ? ଏହା ସହିତ, ୨୦୨୧ ରୁ ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ କେତେ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା…
୧. ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ପ୍ଲେଟର ଧକ୍କା
ଭୂମିକମ୍ପ ହେବାର ୩ଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ
ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଭାରତୀୟ ପ୍ଲେଟ୍ ଏବଂ ୟୁରେସିଆନ୍ ପ୍ଲେଟ୍ର ସଂଘର୍ଷ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଭାରତୀୟ ପ୍ଲେଟ୍ ଧୀରେ ଧୀରେ ଉତ୍ତର ଆଡକୁ ଘୁଞ୍ଚି ୟୁରେସିଆନ୍ ପ୍ଲେଟ୍ ସହିତ ଧକ୍କା ହେଉଛି। ଏହି ସଂଘର୍ଷ ଭୂମିକମ୍ପ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଏହି ସଂଘର୍ଷ ହିମାଳୟ ପର୍ବତମାଳାକୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଉପରକୁ ଉଠାଇ ସମଗ୍ର ଅଞ୍ଚଳକୁ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ କରିଥାଏ। ଯାହା ଫଳରେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଡ଼ିକରେ ଭୁମିକମ୍ପ ଅନୁଭବ ହୋଇଥାଏ ।
୨. ହିନ୍ଦୁକୁଶ କ୍ଷେତ୍ରର ଗଭୀରତା ସହିତ ଭୂମିକମ୍ପ :
ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ହିନ୍ଦୁକୁଶ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟତଃ ଗଭୀର ଭୂମିକମ୍ପ (୧ ଲକ୍ଷ କିଲୋମିଟର) ଘଟେ। ଏହି ଭୂମିକମ୍ପଗୁଡ଼ିକ ପୃଷ୍ଠରେ କମ୍ କ୍ଷତି କରିଥାଏ। କିନ୍ତୁ, ଯେତେବେଳେ ଗଭୀରତା କମ୍ ଥାଏ (ଯଥା ୧୦୨୦ କିଲୋମିଟର), ସେତେବେଳେ କେବଳ ଭୂମିକମ୍ପ କ୍ଷତି କରିଥାଏ। ଯେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କର ଗଭୀରତା କିଛି ଶହ କିଲୋମିଟର ଥାଏ, ସେତେବେଳେ ପ୍ରବଳ ଧ୍ୱଂସ ଘଟେ।
୩. ସକ୍ରିୟ ଫଲ୍ଟ ରେଖାର ଉପସ୍ଥିତି
ଫଲ୍ଟ ଲାଇନ ହେଉଛି ଏପରି ଏକ ସ୍ଥାନ ଯେଉଁଠାରେ ପଥର ମଧ୍ୟରେ ଫାଟ କିମ୍ବା ଭଙ୍ଗା ଥିବା ଦେଖାଯାଏ। ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ଚମନ ଫଲ୍ଟ, ହରି ରୁଡ୍ ଫଲ୍ଟ ଏବଂ ପାମିର ଥ୍ରଷ୍ଟ ଫଲ୍ଟ ଭଳି ଅନେକ ସକ୍ରିୟ ଫଲ୍ଟ ଲାଇନ ଅଛି। ଏହି ଫଲ୍ଟ ଲାଇନ ସହିତ ନିରନ୍ତର ଟେକ୍ଟୋନିକ୍ ଗତି ରହିଥାଏ, ଯାହା ଭୂମିକମ୍ପ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
ତେବେ ସେଠାରେ ବାରମ୍ବାର ଭୁ-କମ୍ପ ହେବାର ଏହା ହେଉଛି ମୂଳ କାରଣ ।
୨୦୨୧ ରୁ ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ କେତେ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା:
୨୦୨୧ ମସିହା :
- ମେ ୧୯ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ୧୭.୬ କିଲୋମିଟର ଗଭୀରତାରେ ୪.୬ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା।
- ଅକ୍ଟୋବର ୭ ତାରିଖରେ ଦକ୍ଷିଣ ପାକିସ୍ତାନରେ ହୋଇଥିବା ଭୂମିକମ୍ପରେ ଅତି କମରେ ୧୫ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।
୨୦୨୨ ମସିହା:
- ଜାନୁଆରୀ ୧୭ ତାରିଖରେ, ପଶ୍ଚିମ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ୩୦ କିଲୋମିଟର ଗଭୀରତାରେ ୫.୬ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା।
- ଫେବୃଆରୀ ୫ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ହିନ୍ଦୁକୁଶ ଅଞ୍ଚଳରେ ୫.୭ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା।
- ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୫ ଏବଂ ୬ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ଅତି କମରେ ଦୁଇଟି ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୮ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।
- ଡିସେମ୍ବର ୧୬ ତାରିଖରେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ୪.୩ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ଘଟିଥିଲା।
୨୦୨୩ ମସିହା :
- ଜାନୁଆରୀ ୫ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ହିନ୍ଦୁକୁଶ ଅଞ୍ଚଳରେ ୫.୮ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା।
- ମାର୍ଚ୍ଚ ଶେଷ ଭାଗରେ, ଉତ୍ତର ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ୬.୫ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୧୩ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।
- ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ଅନେକ ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।
- ନଭେମ୍ବର ୧୫ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ-ତାଜିକିସ୍ତାନ ସୀମାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ୫.୩ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା।
୨୦୨୪ ମସିହା :
- ଜାନୁଆରୀ ୫ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ-ତାଜିକିସ୍ତାନ ସୀମାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ୫ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା।
- ୯ ମାର୍ଚ୍ଚରୁ ୨୦ ମାର୍ଚ୍ଚ ମଧ୍ୟରେ ପାକିସ୍ତାନରେ ୫.୫ ଏବଂ ୫.୮ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା।
- ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୧ ତାରିଖରେ ପାକିସ୍ତାନରେ ୧୦ କିଲୋମିଟର ଗଭୀରତାରେ ୫.୭୫ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା।
- ଅକ୍ଟୋବର ୧୭ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ହିନ୍ଦୁକୁଶ ଅଞ୍ଚଳରେ ୫.୫ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା।
୨୦୨୫ ମସିହା:
- ଏପ୍ରିଲ ୧୨ ତାରିଖରେ ପାକିସ୍ତାନରେ ୩୯ କିଲୋମିଟର ଗଭୀରତାରେ ୫ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା।
- ୧୬ ଏବଂ ୧୯ ଏପ୍ରିଲରେ, ହିନ୍ଦୁକୁଶ ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ-ତାଜିକିସ୍ତାନ ସୀମାରେ ୫.୬ ଏବଂ ୫.୮ ତୀବ୍ରତାର ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା।
- ଅଗଷ୍ଟ ୧୯ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନର ହିନ୍ଦୁକୁଶ ଅଞ୍ଚଳରେ ୧୮୬ କିଲୋମିଟର ଗଭୀରତାରେ ୫.୨ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା।
- ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧ ତାରିଖରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ୬ ତୀବ୍ରତାର ଏକ ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୮୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।
