ବେରୁତ ଭଳି ମୁମ୍ବାଇରେ ହୋଇଥାନ୍ତ ବିସ୍ଫୋରଣ, ରାଜସ୍ୱ ଗୁଇନ୍ଦା ବିଭାଗ ପାଇଁ ବଂଚିଗଲା ତିନି ବନ୍ଦର
ନନ୍ଦିଘୋଷ ବ୍ୟୁରୋ ; ମୁମ୍ବାଇର ତିନୋଟି ବନ୍ଦର ଆଜି ଧ୍ୱଂସ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚି ଯାଇଛି। ମୁମ୍ବାଇର ନ୍ୟାଭା ଶେଭା ବନ୍ଦର, ମୁନ୍ଦ୍ରା ବନ୍ଦର ଏବଂ କାଣ୍ଡଲା ସ୍ପେସିଆଲ ଇକୋନୋମିକ ଜୋନ (ଏସଇଜେଡ) ବନ୍ଦରରୁ ୩୫ କୋଟି ଟଙ୍କାର ୧ ଲକ୍ଷ କିଲୋଗ୍ରାମ ଫୋଟକା ଜବତ କରାଯାଇଛି। ଏହି ପଟାକାଗୁଡ଼ିକ ଅବୈଧ ଭାବେ ଚୀନରୁ ଆମଦାନୀ କରାଯାଇଥିଲା। ଯଦି ରାଜସ୍ୱ ଗୁଇନ୍ଦା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ (ଡିଆରଆଇ)ର ଅଧିକାରୀମାନେ ସମୟ ମତେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେଇ ନଥାନ୍ତେ, ତେବେ ଏହି ତିନୋଟି ବନ୍ଦର ବେରୁଟ ବନ୍ଦର ଭଳି ହୋଇଯାଇଥାନ୍ତା। ପ୍ରକୃତରେ, ବେରୁଟ ବନ୍ଦରରେ ୪ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୦ରେ ଗୋଦାମରେ ରଖାଯାଇଥିବା ୨,୭୫୦ ଟନ ଆମୋନିୟମ ନାଇଟ୍ରେଟର ଗଦାରେ ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟିଥିଲା। ଏହି ବିସ୍ଫୋରଣ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କର ଅବହେଳା ଯୋଗୁ ଘଟିଥିଲା, କାରଣ ଏହି ଜ୍ୱଳନଶୀଳ ପଦାର୍ଥ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କର ଅବହେଳା ଯୋଗୁ ୬ ବର୍ଷ ଧରି ଗୋଦାମରେ ପଡ଼ି ରହିଥିଲା।
ପ୍ରକୃତରେ, ବେରୁଟ ବନ୍ଦରରେ ୪ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୦ରେ ସନ୍ଧ୍ୟା ୬:୦୭ରେ ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟିଥିଲା। ଏହି ବିସ୍ଫୋରଣ ୨,୭୫୦ ଟନ ଆମୋନିୟମ ନାଇଟ୍ରେଟର ଗଦାରେ ନିଆଁ ଲାଗିବା ଯୋଗୁ ଘଟିଥିଲା। ୨୦୧୪ ମସିହାରୁ ଏହି ମାଲ ବେରୁଟ ବନ୍ଦରର ଗୋଦାମ ନମ୍ବର ୧୨ରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ବିସ୍ଫୋରଣର ଆରମ୍ଭ ଏକ ନିଆଁରୁ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ନିକଟସ୍ଥ ଗୋଦାମରେ ଲାଗିଥିଲା। ଏହି ନିଆଁ ସମ୍ଭବତଃ ଆତଶବାଜୀ ଯୋଗୁ ଲାଗିଥିଲା। ଏହି ନିଆଁରୁ ଆମୋନିୟମ ନାଇଟ୍ରେଟରେ ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟିଥିଲା, ଯାହାର ତୀବ୍ରତା ୦.୫ ରୁ ୧.୧ କିଲୋଟନ ଟିଏନଟିରେ ସମାନ ଥିଲା। ସହଜ ଭାଷାରେ କହିଲେ, ୫୦୦ ରୁ ୧,୧୦୦ ଟନ ଡାଇନାମାଇଟ ଏକାସାଙ୍ଗରେ ଫାଟିଲେ ଯେପରି ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥାନ୍ତା, ସେହିପରି ଏକ ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟିଥିଲା। ଯଦି ମୁମ୍ବାଇ ବନ୍ଦରରେ ଅଧିକାରୀମାନେ ସମୟ ଥାଉଥାଉ ଏହାର ପର୍ଦ୍ଦାଫାସ ନ କରିଥାନ୍ତେ, ତେବେ ବେରୁଟ ଭଳି ଏକ ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିଥାନ୍ତା।
ପୂରା ମାମଲା କ’ଣ ଜାଣନ୍ତୁ
ଏହି ବିସ୍ଫୋରଣକୁ ଏକ ଦୁର୍ଘଟଣା ବୋଲି ଗଣାଯାଏ, ଜାଣିଶୁଣି ଆକ୍ରମଣ ନୁହେଁ। ପ୍ରାଥମିକ ତଦନ୍ତରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥିଲା ଯେ ଲେବାନନୀ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କର ଅବହେଳା ଓ ଭ୍ରଷ୍ଟାଚାର ଯୋଗୁ ଏହି ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା। ଅଧିକାରୀମାନେ ଆମୋନିୟମ ନାଇଟ୍ରେଟକୁ ନିରାପଦ ଭାବେ ହଟାଇବା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଅନେକ ଚେତାବନୀକୁ ଅଗ୍ରାହ୍ୟ କରିଥିଲେ। ମାନବାଧିକାର ସଂଗଠନ ଯେପରିକି ହ୍ୟୁମାନ ରାଇଟସ ୱାଚ ବରିଷ୍ଠ ସରକାରୀ ଓ ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କର ବିଫଳତାକୁ ଦାୟୀ କରିଛି, କିନ୍ତୁ କାହାକୁ ଅପରାଧୀ ବୋଲି ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ନାହିଁ। ତଦନ୍ତରେ ଏଯାଏ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫଳାଫଳ ମିଳି ନାହିଁ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ମୁମ୍ବାଇ ବନ୍ଦରରେ ଅଧିକାରୀମାନେ ଯଦି ସମୟ ଥାଉଥାଉ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେଇ ନଥାନ୍ତେ, ତେବେ କୌଣସି ଏକ ଅବହେଳା ଯୋଗୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦର ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଯାଇଥାନ୍ତା।
ବେରୁଟରେ କ’ଣ ଘଟିଥିଲା?
ବିସ୍ଫୋରଣ ଯୋଗୁ ବେରୁଟର ଅଧାରୁ ଅଧିକ ଅଂଶ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଯାଇଥିଲା। ଏଥିରେ ୨୧୮ ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା। ୭,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୩୦୦,୦୦୦ ଲୋକ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲେ। ସମ୍ପତ୍ତିର କ୍ଷତି ୧୫ ବିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ଆକଳନ କରାଯାଇଥିଲା। ବିସ୍ଫୋରଣ ଯୋଗୁ ଏକ ୧୨୪ ମିଟର ଚଉଡ଼ା ଏବଂ ୪୩ ମିଟର ଗଭୀର ଗାତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୦ କିଲୋମିଟର ଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଘରଗୁଡ଼ିକୁ କ୍ଷତି ହୋଇଥିଲା। ରଫିକ ହରିରି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନବନ୍ଦର, ଯାହା ବିସ୍ଫୋରଣ ସ୍ଥଳରୁ ୧୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅଛି, ସେଠାକାର ଟର୍ମିନାଲ ଭବନଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟମ କ୍ଷତି ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବିସ୍ଫୋରଣ ଯୋଗୁ ବେରୁଟରେ ଖାଦ୍ୟ ସଙ୍କଟ ଉପୁଜିଥିଲା। ବାୟୁରେ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ ରିସାଇବା ଯୋଗୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଜନିତ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ରାଜନୈତିକ ଭାବେ, ଏହି ଘଟଣା ଯୋଗୁ ସରକାରଙ୍କର ସମାଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଘଟଣା ଯୋଗୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହସନ ଦିବଙ୍କୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା।
