ନନ୍ଦିଘୋଷ ବ୍ୟୁରୋ: ନିଜର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା ଲଦାଖରେ ହଠାତ ହିଂସା ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା। ବୁଧବାର ଲେହର ରାସ୍ତାରେ ଯେଉଁ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଥିଲା ତାହା ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ ଚକିତ କରିଦେଇଥିଲା। ପତାକା ଏବଂ ପ୍ରାର୍ଥନା ମନ୍ତ୍ରରେ ସଜ୍ଜିତ ଉପତ୍ୟକାଗୁଡ଼ିକ ନିଆଁ, ପଥର ଫିଙ୍ଗାଳି ଗହଣରେ ଧ୍ବଂସସ୍ତୁପ ପାଲଟିଥିଲା। ଏବଂ ଏହି ବିଶୃଙ୍ଖଳାର କେନ୍ଦ୍ରରେ ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ ସୋନମ ୱାଙ୍ଗଚୁକ୍ ।

ବୁଧବାର ଦିନ ଲଦାଖରେ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ସବୁଠାରୁ ଖରାପ ହିଂସା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା, ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ପ୍ରତିବାଦ ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଚାରି ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପୋଲିସ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସମେତ ୮୦ରୁ ଅଧିକ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ । ଲେହରେ କର୍ଫ୍ୟୁ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା, ଯାନବାହାନ ପୋଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ଭିଡ଼କୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଲୁହବୁହା ଗ୍ୟାସ୍ ଏବଂ ଗୁଳି ଚାଳନା କରିଥିଲେ। ଦୁଇ ଜଣ ଅନଶନକାରୀ ଆହତ ହୋଇ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି ହେବା ପରେ ଏବଂ ଉତ୍ତେଜନା ତୀବ୍ର ହେବାରୁ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ସାମ୍ବିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅନଶନରେ ବସିଥିବା ଜଳବାୟୁ କର୍ମୀ ସୋନମ ୱାଙ୍ଗଚୁକ୍ ତାଙ୍କର ଅନଶନ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିଥିଲେ।

କ୍ରୋଧ ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ

ମଙ୍ଗଳବାର ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଦୁଇ ଅନଶନକାରୀ, ସେରିଂ ଆଙ୍ଗଚୁକ୍ (୭୨) ଏବଂ ତାଶି ଡୋଲମା (୬୦)ଙ୍କୁ ଗୁରୁତର ଅବସ୍ଥାରେ ହସ୍ପିଟାଲକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯିବା ପରେ ତୁରନ୍ତ ଆକ୍ରମଣ ହୋଇଥିଲା। ସେମାନେ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ଷଷ୍ଠ ସୂଚୀ ସୁରକ୍ଷା ଦାବି କରି ୩୫ ଦିନିଆ ଅନଶନରେ ସାମିଲ ଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ପତନ ଲଦାଖର ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଏକତାରେ ରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଇବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲା। ବୁଧବାର ସକାଳ ସୁଦ୍ଧା, ବନ୍ଦ ଡାକରା ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଲେହର ସହିଦ ଭୂମିରେ ଭିଡ଼ ଜମା ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କ୍ରୋଧ ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା। ଜଳବାୟୁ କର୍ମୀ ସୋନମ ୱାଙ୍ଗଚୁକ୍ ସ୍ୱୀକାର କରିଛନ୍ତି ଯେ ହସ୍ପିଟାଲରେ ଭର୍ତ୍ତି ହେବା ତାଙ୍କ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଭିଯାନକୁ ପଥଭ୍ରଷ୍ଟ କରିଥିବା ହିଂସାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଥିଲା।

ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ :

ତେବେ ଆନ୍ଦୋଳନର ମୂଳରେ ଚାରୋଟି ଦାବି ରହିଥିଲା : ଲଦାଖକୁ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା, ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀର ବିସ୍ତାର, ଲେହ ଏବଂ କାରଗିଲ ପାଇଁ ପୃଥକ ଲୋକସଭା ଆସନ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ। ପ୍ରତିବାଦକାରୀମାନେ ଯୁକ୍ତି ବାଢ଼ିଛନ୍ତି ଯେ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ ସୁରକ୍ଷା ବିନା, ଲଦାଖର ଦୁର୍ବଳ ପରିବେଶ, ଭୂମି ଅଧିକାର ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିଚୟ ଗୁରୁତର ବିପଦର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି। ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବର ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ, ନିର୍ବାଚିତ ପରିଷଦ ମାଧ୍ୟମରେ ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା ସହିତ ସ୍ୱାୟତ୍ତତା ପ୍ରଦାନ କରେ। କର୍ମୀମାନେ ବିଜେପି ଉପରେ ଲଦାଖ ପାଇଁ ଏହି ମାନ୍ୟତା ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ୨୦୨୦ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିରୁ ଓହରିଯିବାର ଅଭିଯୋଗ ଆଣିଛନ୍ତି।

ଉତ୍ତେଜକ ବୟାନ ହିଂସାର କାରଣ

କେନ୍ଦ୍ର ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ “ରାଜନୈତିକ ଭାବରେ ପ୍ରେରିତ ବ୍ୟକ୍ତି” ଏବଂ “ଉତ୍ତେଜକ ବୟାନ” ଅଶାନ୍ତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିବା ଅଭିଯୋଗ କରିଛି। ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ପୁରୁଣା କିମ୍ବା ଭ୍ରାମକ ଭିଡିଓ ପ୍ରସାରଣ ନକରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛି ଏବଂ ଆଶ୍ୱାସନା ଦେଇଛି ଯେ ଲଦାଖର ଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା ଜାରି ରହିଛି। “ସରକାର ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଗାଇ ଦେଇ ଲଦାଖର ଲୋକଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷା ପ୍ରତି ପ୍ରତିବଦ୍ଧ,” ।  ଉପରାଜ୍ୟପାଳ କବିନ୍ଦର ଗୁପ୍ତା ହିଂସାକୁ ନିନ୍ଦା କରି ଏହାକୁ “ହୃଦୟ ବିଦାରକ” ଏବଂ ଲଦାଖର ଶାନ୍ତିକୁ ବିଚଳିତ କରିବାର ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ବୋଲି କହିଥିଲେ। “ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସମସ୍ତଙ୍କର କହିବାର ଅଧିକାର ଅଛି, କିନ୍ତୁ ଯାହା ଘଟିଲା ତାହା ସ୍ୱତଃସ୍ଫୂର୍ତ୍ତ ନୁହେଁ,” ସେ ଦାୟୀ ଲୋକଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ କହିଥିଲେ ଯେ, ନେପାଳ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶରେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ପୁନରାବୃତ୍ତି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉଛି ଏବଂ ହିଂସାକୁ ଉସୁକାଇବା ପାଇଁ “ନିହିତ ସ୍ୱାର୍ଥ” କୁ ଦାୟୀ କରିଥିଲେ। ସେ ଲଦାଖବାସୀଙ୍କୁ, ବିଶେଷକରି ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ, ଜୋର ଦେଇ କହିଥିଲେ ଯେ ପ୍ରଶାସନ ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଠିଆ ହୋଇଛି କିନ୍ତୁ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକାରୀଙ୍କୁ ଛାଡିବ ନାହିଁ।

ଲେହରେ କର୍ଫ୍ୟୁ ଜାରି

୨୦୧୯ ମସିହାରୁ ଲଦାଖି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ବାରମ୍ବାର ସାମ୍ବିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା ଦାବି କରିଆସୁଛନ୍ତି । ଲେହ ଆପେକ୍ସ ବଡି ଏବଂ କାର୍ଗିଲ ଡେମୋକ୍ରାଟିକ୍ ଆଲାଏନ୍ସ ମିଳିତ ଭାବରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ଯାହା ଫଳରେ କେନ୍ଦ୍ର ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୩ ରେ ଏକ ଉଚ୍ଚ-କ୍ଷମତାପ୍ରାପ୍ତ କମିଟି ଗଠନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ମେ ମାସ ପରେ ଆଲୋଚନା ସ୍ଥଗିତ ରହିଲା, ଯେତେବେଳେ କେବଳ ଏକ ବାସସ୍ଥାନ ନୀତି ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଅନଶନ ଏବଂ ନୂତନ ବନ୍ଦ କେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ଆଲୋଚନା ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ଚାପ ପକାଇବା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ବୈଠକ ଅକ୍ଟୋବର ୬ ତାରିଖରେ ସ୍ଥିର ହୋଇଥିବା ବେଳେ, କର୍ମୀମାନେ ସରକାରଙ୍କୁ ଟାଣି ନେଉଥିବା ଅଭିଯୋଗ କରିଥିଲେ। ୱାଙ୍ଗଚୁକ୍ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ସରକାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆବେଦନକୁ ଅଣଦେଖା କରିବା ଯୋଗୁଁ ଲଦାଖର ଯୁବକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହତାଶା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଲେହରେ କର୍ଫ୍ୟୁ ଜାରି ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ମୁତୟନ ହେବା ସହିତ, ପରିସ୍ଥିତି ଉତ୍ତେଜନାପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଛି।